Czym jest detekcja przyrodnicza?

Czym jest detekcja przyrodnicza?

Detekcja przyrodnicza z psem to specjalistyczna metoda wykorzystująca wytrenowane psy do poszukiwania i monitorowania określonych elementów środowiska przyrodniczego. Psy dzięki niezwykle czułemu węchowi potrafią zlokalizować konkretne substancje, organizmy lub ich ślady w sposób szybki i precyzyjny. Metoda ta jest wykorzystywana w badaniach naukowych, ochronie przyrody, a także w projektach ekologicznych i edukacyjnych.

Na czym polega detekcja przyrodnicza?

1. Trening psa: Psy są szkolone do rozpoznawania specyficznych zapachów, takich jak zapach odchodów, gniazd, roślin, czy innych organizmów lub substancji.

2. Praca w terenie:  Po przeszkoleniu pies wraz z przewodnikiem pracuje w określonym środowisku (las, łąka, teren wodny), wyszukując ślady lub obiekty docelowe.

3. Rejestrowanie wyników: Przewodnik dokumentuje wyniki pracy psa, które mogą posłużyć jako dane do dalszych badań czy działań ochronnych.

Zalety detekcji z psami:

• Wysoka skuteczność i szybkość.
• Możliwość pracy w trudno dostępnych terenach.
• Minimalna ingerencja w środowisko naturalne.
• Możliwość monitorowania nawet niewielkich populacji lub subtelnych zmian w ekosystemie.

Psy pracujące w detekcji przyrodniczej są bezcennym narzędziem w ochronie przyrody i zarządzaniu środowiskiem naturalnym, a jednocześnie ich wykorzystanie stanowi przykład harmonijnej współpracy człowieka z naturą.

Przykłady zastosowań detekcji przyrodniczej z psami:

1. Monitorowanie gatunków zagrożonych: Psy mogą odnaleźć ślady (np. odchody) należące do rzadkich gatunków, co pozwala na ocenę ich populacji i stanu zdrowia.

• W Australii psy są wykorzystywane do wykrywania śladów koali, co pomaga w ocenie liczebności tych ssaków.
• W Stanach Zjednoczonych psy wyszukujące odchody różnych gatunków, co pomaga w analizie ich diety i zdrowia, np. K9 Conservationists Dogs Detecting Data
• W Europie psy poszukują odchodów nietoperzy, co wspiera ich ochronę w kontekście budowy infrastruktury. Na przykład w Wielkiej Brytanii psy pomagają lokalizować kolonie nietoperzy w budynkach, co pozwala na odpowiednią ochronę ich siedlisk przed wyburzeniem.
• W Polsce psy tropią ślady oraz odchody wilków i rysi, pomagając w monitorowaniu ich populacji oraz w analizie stanu zdrowia i diety
• W Namibii psy wykrywają odchody gepardów, co pozwala naukowcom ocenić ich liczebność i zdrowie w naturalnym środowisku.
• W Brazylii psy są wykorzystywane do poszukiwania śladów jaguarów (odchodów i tropów), co wspiera ochronę ich siedlisk w lasach deszczowych Amazonii.
• W Australii psy są wykorzystywane do wyszukiwania gniazd kiwi, co pozwala naukowcom śledzić sukces lęgowy tych zagrożonych ptaków.

2. Wykrywanie inwazyjnych gatunków: Psy mogą lokalizować obecność roślin lub zwierząt obcych dla danego ekosystemu, które stanowią zagrożenie dla rodzimych gatunków.

• Poszukiwanie inwazyjnych roślin w parkach narodowych w USA.

3. Badania nad bioróżnorodnością: Psy są wykorzystywane do poszukiwania owadów, grzybów czy nasion, co pomaga w analizie różnorodności biologicznej danego terenu.

4. Wykrywanie padliny: Wykorzystywane w badaniach nad drapieżnikami i ekosystemami, psy mogą znaleźć szczątki zwierząt, co pozwala na określenie przyczyn ich śmierci.

5. Ochrona lasów i rolnictwa: Psy wykrywają szkodniki (np. larwy owadów) lub choroby roślin, co pomaga w zarządzaniu lasami i uprawami.

6. Wykrywanie kłusownictwa:

• W parkach narodowych w Afryce psy wykrywają kości, skóry, a nawet żywe osobniki zagrożonych gatunków, takich jak słonie i nosorożce, które przemycane są przez kłusowników
• W Tanzanii psy i ich opiekunowie pracują nad ochroną rezerwatów, monitorując zagrożone gatunki oraz ścigając kłusowników
• Organizacja "Working Dogs for Conservation" szkoli psy do wykrywania kłusowniczych pułapek i zapachu zwierząt.

7. Badania nad wielorybami:

• Psy pracują na łodziach, wykrywając zapach odchodów wielorybów dryfujących na wodzie. Analizy tych próbek dostarczają informacji o zdrowiu, stresie i diecie zwierząt.
• Projekt "Conservation Canines" z USA.

8. Ochrona gadów i płazów:

• W Stanach Zjednoczonych psy tropią żółwie, węże i inne gatunki, aby pomóc w badaniach nad ich siedliskami i liczebnością.

9. Monitorowanie ryb w rzekach:

• W Kolorado psy są szkolone do wykrywania zapachu karpi azjatyckich, inwazyjnych gatunków ryb, które zagrażają lokalnym ekosystemom wodnym.

10. Monitorowanie zagrożonych żółwi morskich:

• Psy patrolują plaże, szukając gniazd żółwi morskich, co pomaga w ich ochronie przed drapieżnikami i ludźmi.

11. Wykrywanie rzadkich roślin

• W Hiszpanii psy są szkolone do wykrywania zapachu orchidei, które są chronionymi gatunkami zagrożonymi wyginięciem.

12. Ochrona ptaków morskich:

• W Szkocji psy wykrywają gniazda ptaków morskich na trudno dostępnych klifach, aby monitorować populacje i przeciwdziałać ich wymieraniu.

13. Ochrona eko-systemu:

Psy są szkolone do wykrywania oleju po wycieku ropy naftowej a także oleju w postaci kul smoły. Projekt finansowany przez Texas General Land Office, Texas A&M University-Corpus Christi's Center for Coastal Studies, wykonywany przez Paula Bunkera z Chiron K9.

Przykładowe organizacje zajmujące się detekcją przyrodniczą z udziałem psów:

1. Working Dogs for Conservation (WD4C) to organizacja działająca w około 25 krajach. Jej psy uczestniczą w wielu projektach, takich jak monitorowanie rzadkich gatunków, wykrywanie nielegalnych produktów handlu dzikimi zwierzętami, zwalczanie gatunków inwazyjnych czy ochrona gatunków zagrożonych. Psy tej organizacji wyszukują m.in. rośliny inwazyjne, ekskrementy dzikich zwierząt oraz nielegalne towary, takie jak kość słoniowa czy drewno tropikalne. WD4C stosuje pozytywne metody treningowe i ściśle współpracuje z lokalnymi społecznościami, aby dostosować projekty do ich potrzeb.

https://wd4c.org/our-dogs

2. Conservation Canines (University of Washington) realizuje projekty polegające na wykrywaniu odchodów zwierząt w celu monitorowania populacji gatunków rzadkich i zagrożonych. Psy te są szkolone do ignorowania innych zwierząt i ich odchodów, co minimalizuje zakłócenia w środowisku. Ich praca obejmuje wykrywanie zarówno dużych ssaków, jak i niewielkich inwazyjnych owadów czy ryb. Conservation Canines specjalizuje się także w przygotowywaniu wyszkolonych psów i ich opiekunów na potrzeby konkretnych zadań.

https://news.mongabay.com/2017/12/training-detection-dogs-for-conservation/

3. Chiron K9 LLC, to firma konsultingowa specjalizująca się w doradztwie w zakresie szkolenia psów wykrywajacych. Założycielem i dyrektorem jest Paul Bunker – pasjonat ochrony przyrody oraz integracji psów z działaniami społeczności zajmujących się jej ochroną. Łączy swoje doświadczenie terenowe i umiejętności szkoleniowe z badaniami naukowymi, oferując to co najlepsze z obu tych dziedzin. Specjalizuje się w szkoleniu psów do wykrywania substancji zapachowych zarówno zakopanych, jak i znajdujących się pod wodą. Dzięki swojemu innowacyjnemu podejściu do rozwiązywania problemów projektowych jak i szkoleniowych dysponuje unikalnym zestawem umiejętności, który znacząco zwiększa szanse na sukces. Członek m.in. The Advisors for the Use of Detection Dogs in Conservation (ADDC), https://theaddc.org/. Przykładowe projekty: Wykrywanie odchodów, gniazd, gadów, płazów, małży veliger, nietoperzy i ptaków oraz wycieków ropy naftowej i oleju w postaci kul smoły.

https://chiron-k9.com/

4.  Australasian Conservation Dog Network (ACDN) została założona w 2017 r. w odpowiedzi na rosnące wykorzystanie psów w ochronie przyrody. ACDN obejmuje przedstawicieli uniwersytetów, organizacji non-profit, rządów, ogrodów zoologicznych, instytucji badawczych i przedsiębiorstw współpracujących z psami w celu poprawy wyników ochrony przyrody. Skupia zróżnicowanych i wysoko wykwalifikowanych grupę badaczy, przewodników i treserów psów, ekologów terenowych, edukatorów i rzeczników.

https://conservationdognetwork.com.au/

W Polsce detekcja przyrodnicza z udziałem psów rozwija się, choć wciąż jest nową i niszową dziedziną. Jednak brak stałego finansowania ogranicza rozwój większych projektów tego typu. Mimo że Polska dopiero rozwija tę dziedzinę, istnieje potencjał, by w przyszłości psy były szerzej wykorzystywane w ochronie lokalnej fauny i flory. Projekty takie są już powszechne w innych krajach, co może stanowić inspirację do wprowadzenia podobnych inicjatyw na większą skalę. Jeśli chcesz zaangażować się w taki projekt, warto nawiązać kontakt z organizacjami działającymi w ochronie przyrody, które mogą być zainteresowane współpracą z zespołami kynologicznymi.